Türkiye Yüzyılı Yargı Reformu Stratejisi (2025-2029)

İçindekiler

Türkiye Yüzyılı Yargı Reformu Stratejisi (YRS), adalet sistemini güçlendirmek ve hukukun üstünlüğüne dayalı bir düzeni sağlamak için hazırlanan, 2025-2029 dönemini kapsayan kapsamlı bir plandır. Bu strateji belgesi, hukuk devletinin temellerini sağlamlaştırmayı, adaletin güvenilirliğini artırmayı ve vatandaşların haklarına kolay erişimlerini sağlamayı hedeflemektedir.

Yargı Reformu Stratejisi Arka Plan ve Vizyonu

Reform süreci 2009’da başlamış ve 2015 ile 2019 yıllarındaki strateji belgeleri ile devam etmiştir. Yeni belge, önceki reformların kazanımlarını değerlendirerek eksikleri tamamlamak ve mevcut ihtiyaçlara yanıt vermek üzere hazırlanmıştır. Reformun vizyonu, hukukun üstünlüğünü esas alan, öngörülebilir ve gecikmeyen bir adalet sistemini tesis etmektir.

Belge, hak ve özgürlüklerin korunması, ifade özgürlüğünün geliştirilmesi, adil yargılanma hakkının güçlendirilmesi gibi temel değerlere dayanmaktadır. İnsan haklarının etkin korunması ve uluslararası standartlara uygun uygulamalar geliştirilmesi hedeflenmektedir.

Yargı Reformu Stratejisi Ana Temalar ve Hedefler

Reform altı ana tema etrafında şekillenmektedir:

Hukukun Üstünlüğü:
- Yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığının güçlendirilmesi.
- Demokratik ve sivil bir anayasa çalışmasının desteklenmesi.
- Yargı mensuplarının mesleki güvencelerinin artırılması.
Hukuki Güvenlik:
- Yargılama sürelerinin makul düzeye indirilmesi.
- Öngörülebilir ve çözüm odaklı bir adalet sisteminin inşası.
Etkinlik:
- Yargı süreçlerinin sadeleştirilmesi.
- Alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinin yaygınlaştırılması.
Güven ve Memnuniyet:
- Vatandaşların adalete erişimini kolaylaştıran uygulamaların geliştirilmesi.
- Mağdur odaklı yaklaşımlar ve onarıcı adalet uygulamalarının benimsenmesi.
Teknoloji Destekli Adalet:
- Dijital dönüşüm ve yapay zeka tabanlı teknolojilerin adalet sistemine entegre edilmesi.
Mesleki Yetkinlik:
- Hukuk eğitiminin kalitesini artırmak.
- Liyakat esaslı meslek içi eğitimlerin yaygınlaştırılması.

Yargı Reformu Stratejisi Detaylı Reform Hedefleri

1. Kurumsal Yapının Güçlendirilmesi

Adalet hizmetlerinin hızlı ve etkili bir şekilde sunulması için kurumsal yapılar yeniden düzenlenecek. Yeni mahkemeler kurulması, mevcut mahkemelerin iş yüklerinin azaltılması ve yargı süreçlerinin daha hızlı sonuçlanması sağlanacak. Ayrıca, mahkemelerin performansını izlemek için veri temelli bir sistem geliştirilecektir.

2. İnsan Kaynakları Kapasitesinin Artırılması

Hâkim, savcı ve adalet personelinin eğitim seviyesini yükseltmek için meslek içi eğitimler artırılacak. Hukuk fakültelerine girişte başarı sıralaması yükseltilerek nitelikli öğrencilerin tercih edilmesi sağlanacak. Hâkim ve savcı yardımcıları müessesesi ile mesleki yeterlilik geliştirilecektir.

3. Adalete Erişimin Kolaylaştırılması

Vatandaşların adalete erişimini kolaylaştırmak için elektronik tebligat, e-duruşma ve dijital platformlar yaygınlaştırılacak. Uzlaştırma ve arabuluculuk gibi alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri daha geniş bir kapsama alınacaktır. Yargısal süreçlerde sadeleştirilmiş prosedürler uygulanacaktır.

4. Ceza Adaleti Sisteminin Etkinleştirilmesi

Ceza mahkemelerinde ihtisaslaşma artırılarak karmaşık davaların daha hızlı çözümlenmesi sağlanacaktır. Mağdurlara yönelik destek hizmetleri güçlendirilerek onarıcı adalet anlayışı benimsenmiştir. Suç mağdurları için özel merkezlerin yaygınlaştırılması planlanmıştır.

5. Hukuk ve İdari Yargılamaların Etkinleştirilmesi

Temyiz ve istinaf süreçlerinde süre hedefleri belirlenerek davaların daha kısa sürede sonuçlandırılması sağlanacaktır. Bölge adliye mahkemelerinin kapasitesi artırılarak ihtisaslaşma sağlanacak, belirli dava türlerinde doğrudan temyiz imkanı getirilecektir.

Hak ve Özgürlüklerin Korunması

Reformun önemli bir boyutu, ifade özgürlüğünün ve hak arama yollarının güçlendirilmesidir. Tutuklama süreçlerinde somut delil zorunluluğu getirilmiş, alternatif infaz yöntemleri geliştirilmiştir. İnsan Hakları Eylem Planı ile bireysel hakların korunması hedeflenmiştir.

Teknolojik Dönüşüm ve Dijital Adalet

Adalet hizmetlerinde teknolojik dönüşüm hızlandırılmıştır. UYAP sistemi güncellenerek siber güvenlik önlemleri artırılacak, yapay zeka tabanlı sistemlerle dava süreçleri hızlandırılacaktır. Elektronik duruşma yöntemleri yaygınlaştırılarak vatandaşların adalete erişimi kolaylaştırılacaktır.

Uluslararası İşbirliği

Türkiye, Avrupa Birliği müktesebatına uyumlu reform adımları ile hukukun üstünlüğünü geliştirmeye devam etmektedir. Reform süreci, AB ile iş birliği ve uluslararası insan hakları standartlarının benimsenmesiyle daha da ileri taşınacaktır.

Eğitim ve Mesleki Gelişim

Hukuk eğitiminin kalitesini artırmak için giriş sınavları sıkılaştırılmış, stajyer avukatlara destekler getirilmiştir. Meslek içi eğitimlerin niteliği artırılarak hâkim ve savcıların performansı yükseltilmiştir.

Adalet Hizmetlerinde Vatandaş Memnuniyeti

Adalet hizmetlerinin vatandaş odaklı hale getirilmesi için yeni politika ve uygulamalar hayata geçirilecektir. Hukuki güvenlik ve öngörülebilirlik artırılarak yatırım ortamı iyileştirilecektir.

Yargı Reformu Stratejisi Nedir?

Yargı Reformu Stratejisi, adalet sistemini güçlendirmek, hukukun üstünlüğünü tesis etmek ve vatandaşların haklarını etkin bir şekilde korumak amacıyla hazırlanan kapsamlı bir yol haritasıdır. Bu belge, adalet hizmetlerinde hız, etkinlik ve erişimi artırmayı hedefleyen reformları ve politika önceliklerini kapsar.

Strateji kapsamında bazı maddeler için gerekli yasal düzenlemeler öncelikli olarak hazırlanmış durumdadır ve kısa sürede uygulamaya geçmesi beklenmektedir. Ancak tüm hedeflerin ve reformların 2029 yılına kadar planlanarak kademeli şekilde hayata geçirilmesi hedeflenmektedir.