İngiltere’nin Cambridge kentinde faaliyet gösteren ReactWise, ilaç geliştirme süreçlerinin üretim aşamasına odaklanarak yapay zeka tabanlı bir yazılım geliştiriyor. Y Combinator tarafından da desteklenen girişim, yeni bir ilacın laboratuvar ortamında keşfedilmesinden sonra, klinik denemelerde kullanılabilecek ölçeklerde üretiminin yapılmasını hızlandırmayı amaçlıyor. Şirketin kurucu ortağı ve CEO’su Alexander Pomberger, “Making drugs is really like cooking. You need to find the best recipe to make a drug with a high purity and a high yield” diyerek, bu sürecin tarif bulmaya benzediğini vurguluyor.
Yapay zeka ile süreç geliştirme süresi kısalıyor
ReactWise, “AI copilot for chemical process optimization” adını verdiği sistemiyle, kimyasal üretim süreçlerinde karar verme sürecini hızlandırarak, geleneksel deneme-yanılma yöntemine kıyasla 30 kat daha hızlı sonuç verebildiğini belirtiyor. Girişimin geliştirdiği yazılım, özellikle küçük moleküllü ilaçların üretiminde hangi yöntemlerin yüksek saflık ve verim sağlayacağını tahmin etmek üzere eğitilmiş yapay zeka modellerini kullanıyor.
Geleneksel yöntemlerde bir kimyasal reaksiyonun optimize edilmesi, genellikle uzmanlığa dayalı olarak uzun süren deneylerle sağlanıyor. Pomberger, “The inspiration for this was: I’m a chemist by training, I worked in Big Pharma, and I saw how tedious and trial-and-error driven the whole industry is” diyerek, bu süreçlerin hem zaman hem kaynak açısından yıpratıcı olduğunu ifade ediyor.
Binlerce deney ile eğitilen modeller
ReactWise, kendi laboratuvarında gerçekleştirdiği binlerce kimyasal reaksiyonla yapay zekayı besleyen veri setlerini oluşturuyor. Bu deneylerde “high throughput screening” yöntemi kullanılarak, aynı anda 300 reaksiyonun taranması mümkün kılınıyor. Bu sayede 20.000 adet yüksek kaliteli kimyasal veri noktası oluşturmayı hedefleyen girişim, sürecin yaz aylarında tamamlanacağını belirtiyor.
Pomberger, “In pharma … there are one or two handfuls of reactions, reaction types, that are used over and over again” diyerek, ilaç sanayisinde tekrar eden belli başlı reaksiyonların olduğunu ve bu reaksiyonlara odaklandıklarını dile getiriyor.
Robotik sistemlerle entegre çalışan yazılım
Yalnızca yazılım satışı gerçekleştiren ReactWise, robotik laboratuvar ekipmanlarıyla uyumlu çalışan sistemler de geliştiriyor. Böylece müşteriler ellerindeki donanımı kullanarak üretim süreçlerini daha hassas şekilde gerçekleştirebiliyor. Şirketin amacı, müşterinin sadece reaksiyon bilgisini girerek, sürece sıfırdan başlamak zorunda kalmadan, ilk günden öneriler alabilmesini sağlamak. Pomberger, “This is my reaction of interest, hit start, and we already give them process recommendations from the very first day, based on all the pre-work that we did in our laboratory” diyerek, sürecin ne kadar hızlı çalıştığını özetliyor.
İlk müşteriler Big Pharma içinden geliyor
Temmuz 2024’te kurulan girişimin yazılımı, halihazırda 12 farklı pilot projede test ediliyor. Pilot projeler arasında bazı Big Pharma şirketlerinin de bulunduğu belirtiliyor ancak isimler açıklanmış değil. Girişim, bu yılın ilerleyen dönemlerinde bazı iş birliklerinin tam lisanslı yazılım aboneliklerine dönüşmesini bekliyor.
3,4 milyon dolarlık ön tohum yatırımı
ReactWise, toplam 3,4 milyon dolar değerinde ön tohum yatırım aldığını duyurdu. Bu yatırımın 500 bin dolarlık kısmı Y Combinator, yaklaşık 1,6 milyon dolarlık kısmı ise Innovate UK hibesiyle sağlandı. Kalan miktar ise ismi açıklanmayan girişim sermayesi fonları ve melek yatırımcılardan geliyor.
İlaç geliştirme süreçlerinin tamamının 10 ila 12 yıl sürebildiğine dikkat çeken Pomberger, üretim sürecinin bu sürecin yaklaşık iki yılını oluşturduğunu belirtiyor. Bu sürecin yüzde 60 oranında kısaltılmasının, hastalara ilacın ulaşma süresini önemli ölçüde azaltabileceği vurgulanıyor.
Yapay zekanın ilaç geliştirme alanındaki etkisi giderek büyürken, ReactWise bu zincirin üretim halkasında yenilikçi bir rol oynamaya hazırlanıyor.
