Türkiye’nin Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM), sınavlar aracılığıyla milyonlarca adayı yarıştırarak altı ayda yüzde 21.8’lik bir artışla yıllık gelirini 1 milyar 257 milyon TL’ye çıkardı. ÖSYM’nin sınav ücretlerini 2024 yılında yüzde 165 oranında zamlandı ve bu yılın sonunda sınav gelirinin 2 milyar TL’yi aşması bekleniyor. Sınav maliyetlerinde yaşanan düşüş, artan gelirin büyük bir kısmının Hazine’ye aktarılmasına neden oldu.
ÖSYM, her yıl düzenlediği 52 sınavla üniversite sınavlarından, KPSS’den, YKS’den ve DGS’den milyonlarca adayı ağırlıyor. 2022 yılında 1 milyar 31 milyon 649 bin TL gelir elde eden ÖSYM, 2023 yılında bu rakamı yüzde 21.8’lik bir artışla 1 milyar 257 milyon TL’ye çıkardı. 2024’te sınav ücretlerinde yapılan zamla birlikte gelirin 2 milyar TL’yi aşması bekleniyor.
ÖSYM sınavlarına kaç kişi giriyor?
| Sınav | Öğrenci Sayısı |
|---|---|
| Temel Yeterlilik Testi (TYT) | 3,527,464 |
| Alan Yeterlilik Testi (AYT) | 2,573,158 |
| Kamu Personel Seçme Sınavı (KPSS) | 924,168 |
| Askeri Öğrenci Belirleme Sınavı (MSÜ) | 610,419 |
| Yabancı Dil Testi (YDS) | 339,014 |
| Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavı (YÖKDİL) | 138,020 |
| Akademik Personel ve Lisansüstü Giriş Sınavı (ALES Bahar) | 186,782 |
Sayıştay’ın Eylül 2023 raporuna göre, ÖSYM’nin 2022 yılı bütçesi 931 milyon 623 bin TL idi. Enflasyon nedeniyle maliyetler artınca, ÖSYM yıl sonunda bütçesinin yüzde 67.5’ini aşarak 1 milyar 556 milyon 269 bin TL harcadı. ÖSYM’nin gelirinin yüzde 89.9’unu oluşturan üniversite sınavı YKS ve KPSS gibi sınavlara her yıl 11.2 milyondan fazla kişi katılıyor.
Sınav ücretlerine yapılan yüzde 165’lik zam, Anayasa’nın eşitlik ilkelerine aykırı olmasına rağmen 2024 yılı sınav ücretleri belirlenmeye başlandı. Örneğin, Milli Savunma Üniversitesi (MSÜ) sınav ücreti 2023’te 130 TL iken 2024’te 2.2 kat artarak 295 TL oldu. Diğer sınavlardaki ücret artışları da dikkat çekiyor.
ÖSYM’nin son 9 yılda sınavlardan elde ettiği gelirler şu şekilde sıralanıyor:
| Yıl | Gelir (TL) | Sınava Giren Aday Sayısı |
|---|---|---|
| 2015 | 330,516,000 | – |
| 2016 | 448,518,000 | – |
| 2017 | 525,768,000 | – |
| 2018 | 622,025,000 | – |
| 2019 | 546,025,000 | – |
| 2020 | 850,512,000 | – |
| 2021 | 767,630,000 | – |
| 2022 | 1,490,314,000 | – |
| 2023 | 1,257,000,000 | 11,202,784 (ilk 6 ay) |
ÖSYM’nin 2023 Yılı Mali Durum ve Beklentiler Raporu’na göre, 2022 yılı Ocak–Haziran döneminde 91 milyon TL olan mal ve hizmet alım giderleri, 2023 yılı Ocak–Haziran döneminde yüzde 94.7 artışla 177 milyon 219 bin TL’ye yükseldi. Bu artışın ekonomik giderlerdeki artış kaynaklı olduğu belirtildi.
Son olarak, ÖSYM’nin gelirlerinin yüzde 89.9’u sınav ve kiralardan, yüzde 14.8’i ise bağış ve yardımlardan oluştu. Gelir fazlasının büyük bir kısmı sınavlardan elde edilen kârdan kaynaklandı. ÖSYM’nin bu gelir artışına rağmen “kar etmiyoruz” savunmasını sürdürdüğüne dair eleştiriler bulunuyor.
Sözcü Gazetesi muhabiri Sultan Uçar’ın aktardığına göre, ÖSYM’nin sınavlar aracılığıyla elde ettiği gelirlerdeki bu artışlar, sınav ücretlerine yapılan yüksek zamlar ve milyonlarca adayın katılımıyla devam ediyor. ÖSYM’nin gelecekteki sınav politikalarının nasıl şekilleneceği ve bu gelir artışının sürdürülebilirliği ise önemli bir konu olarak gündemde yer almaya devam edecek.
