Çocuklarda ekran kullanımının sağlık üzerindeki etkileri giderek daha fazla gündeme gelirken, özellikle video oyunlarına yönelik bağımlılığın psikolojik sorunlarla ilişkili olduğu vurgulanıyor. Medical Park Bahçelievler Hastanesi Çocuk Nörolojisi Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Türkan Uygur Şahin, ekranlı medya kullanımının çocukların gelişiminde uzun vadeli riskler taşıdığını belirtti.
Dr. Öğr. Üyesi Türkan Uygur Şahin, “Bilgisayar kullanımı ve video oyunlarının, daha şiddetli depresif belirtilerle ve anksiyeteyle bağlantılı olduğu gösterilmiştir” diyerek, şiddet içeren içeriklere erken yaşta maruz kalmanın çocuklarda anti-sosyal davranışlara yol açabileceğini ifade etti. Ayrıca, aşırı ekran süresi nedeniyle çocuklarda sosyal başa çıkma becerilerinde azalma ve madde bağımlılığına benzer özlem davranışlarının görülebileceğine dikkat çekti.
Çocukların ekran başında geçirdiği sürenin artmasının bilişsel, dil ve sosyal-duygusal gelişim üzerinde olumsuz etkileri olduğunu belirten Dr. Öğr. Üyesi Şahin, ekran kullanımının özellikle yürütücü işlevleri zayıflatabileceğine değindi. “Multitasking, gençlerde çalışma belleği, engelleme ve görevler arasında geçiş yapma kapasitesi üzerinde olumsuz bir etkiye sahiptir” diyen Şahin, aşırı ekran maruziyetinin çocukların bilişsel işlevlerinde önemli sorunlar yaratabileceğini aktardı.
Ekran süresinin dil gelişimi üzerindeki etkilerine de değinen Dr. Öğr. Üyesi Türkan Uygur Şahin, çocukların dil becerilerinin büyük ölçüde ebeveynleriyle etkileşim yoluyla geliştiğini belirtti. “Ekran başında geçirilen sürenin çocuklar ve ebeveynleri arasındaki etkileşimlerin miktarını ve kalitesini azalttığı” ifadesini kullanan Şahin, bu durumun çocukların kelime dağarcığını zayıflatabileceğini söyledi. Ayrıca, arka planda açık olan televizyonun bile küçük yaşlardaki çocukların dil kullanımı, yürütme işlevleri ve bilişsel gelişimlerini olumsuz etkileyebileceğine dikkat çekti.
Sosyal-duygusal gelişimde ekran süresinin risklerine de vurgu yapan Dr. Öğr. Üyesi Türkan Uygur Şahin, özellikle küçük yaşlardaki çocuklarda ekran maruziyetinin psikolojik refahın azalmasıyla ilişkili olduğuna dikkat çekti. Şahin, yapılan araştırmaların “TV maruziyetinin zaman içinde duygusal tepkisellik, saldırganlık ve dışsallaştırıcı davranışlarla ilişkili olduğunu” ortaya koyduğunu belirtti. Şiddet içerikli oyunların çocukların dopamin sistemini etkileyerek dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu gibi sorunlara zemin hazırlayabileceğini ekledi.
Ebeveynlerin ekran kullanımında dikkat etmeleri gereken noktalar hakkında da bilgi veren Dr. Şahin, Amerikan Pediatri Akademisi’nin önerilerini paylaştı. “18 aydan küçük bebekler telefon, tablet veya televizyon seyretmemelidir” diyen Şahin, bebeklerin sağlıklı gelişimi için ebeveynlerin onlarla doğrudan iletişim içinde olmalarının önemini vurguladı. Ayrıca, 2 yaşından sonra çocukların ekran kullanımının ebeveyn eşliğinde gerçekleşmesi gerektiğini belirterek, bu tür paylaşımların çocukların kelime dağarcığını geliştirebileceğini ifade etti.
Çocuk Nörolojisi Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Türkan Uygur Şahin, 3 ila 5 yaş arasındaki çocukların saatlerce ekran başında tutulmaması gerektiğini, iyi tasarlanmış eğitim içeriklerinin ise belirli bir sürede fayda sağlayabileceğini belirtti. Özellikle yemek sırasında telefon ve tablet gibi cihazların kullanımının, yeme bozuklukları ile ilişkilendirildiğine dikkat çekti.
Uzmanlar, çocukların ekran kullanımında sürenin sınırlanması ve içeriklerin dikkatle seçilmesi gerektiği konusunda uyarıda bulunurken, ebeveynlerin çocuklarıyla birlikte geçireceği kaliteli zamanın dijital bağımlılık riskini azaltmada önemli bir faktör olduğunu ifade ediyor.
