Özel İmperial Hastanesi Çocuk-Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Canan İnce Börekci, otizmin sosyal ve iletişimsel alanlarda yetersizlikler, sınırlı ilgi alanları ve tekrarlayan davranışlar ile seyreden bir bozukluk olduğunu vurgulayarak, Nisan Ayı’nın Otizm Farkındalık Ayı olarak kabul edilmesinin önemine dikkat çekti. Bu özel ay, 2008 yılında Birleşmiş Milletler tarafından otizm konusunda dünya genelinde farkındalığı artırmak, belirtileri ile ilgili bilinirliği yükseltmek, erken tanıyı yaygınlaştırmak ve otizmle ilgili sorunlara çözümler bulma amacıyla belirlendi. Börekci, bu konuda yapılan bilgilendirmenin, otizm spektrum bozukluğu konusunda toplum bilincinin artırılması açısından hayati öneme sahip olduğunu belirtti.
Otizm ve Risk Faktörleri: Genetik ve Çevresel Etkenler
Börekci, otizmin genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimi sonucu ortaya çıktığını ifade ederek, güncel bilimsel verilere göre otizmin yüksek oranda (yüzde 74-93) kalıtımsal olduğunu, 1000 kadar ayrı genin bu durumu etkileyebileceğini belirtti. Ayrıca, besinler, aşılar ve ebeveynlerin çocuk yetiştirme stillerinin otizm gelişiminde etkili olmadığına dair sonuçlara da işaret etti. İleri ebeveynlik yaşının ise riski artırdığına vurgu yaptı.
Erken Belirtiler ve Tanı Süreci
Otizm, bebeklik döneminde başlayan ve yaşa göre değişkenlik gösteren belirtilerle kendini gösterir. Börekci, genetik ve kromozal rahatsızlıkları olan, prematüre doğan veya düşük doğum ağırlığına sahip bebeklerde otizm riskinin arttığını kaydetti. Bebeklerde konuşan kişiye bakmama, gülümseme eksikliği, kişileri göz ile takip etmeme, ses çıkarmama gibi belirtiler, otizmin erken işaretleri arasında yer alır. 18-24 aylıkken nesneleri göstermek için işaret etmeme, sembolik oyun oynamama, sosyal etkileşime ilgi göstermeme gibi davranışlar da otizm spektrum bozukluğuna işaret edebilir.
Tedavi Yöntemleri ve Ebeveynlere Öneriler
Otizm spektrum bozukluğu tanısı konan çocuklar için yeterli süre ve yoğunlukta planlanan eğitsel yaklaşımlar, uyum ve işlevselliği bozan eş zamanlı ruhsal hastalıkların takibi ve tedavisi, ebeveyn destek müdahaleleri tedavi sürecinde önemli yöntemler arasında yer alır. Börekci, şüpheli durumlarda derhal klinik değerlendirme yapılmasının ve çocuğun durumunun uzmanlar tarafından takip edilmesinin önemine dikkat çekti.
Özel İmperial Hastanesi tarafından sunulan bu bilgiler, otizm spektrum bozukluğu konusunda toplumsal farkındalığı artırma ve erken tanının önemine vurgu yapma amacı taşımaktadır. Ebeveynlerin ve bakım verenlerin bu belirtilere karşı duyarlı olması, erken müdahalenin sağlanması açısından büyük önem taşımaktadır.
