Menüyü Kapat
EN
EN
% A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T Ü V W X Y Z
Ya Ye Yı Yo
Yan Yap Yav

Yandex

Editör Deniz Akerman

Yandex, Rusya merkezli bir teknoloji şirketidir ve internet hizmetleri alanında faaliyet göstermektedir. 1997 yılında Arkady Volozh, Arkady Borkovsky ve Ilya Segalovich tarafından kurulan şirket, özellikle arama motoru, haritalama, çevrim içi alışveriş, video ve müzik akışı gibi hizmetler sunmaktadır. Yandex Search, Rusya’nın en büyük arama motoru olup ülkedeki pazar payının %72’sine sahiptir.

Yandex’in Kuruluşu ve Gelişimi

Yandex‘in temelleri 1990 yılında atıldı. Arkady Volozh ve Ilya Segalovich, Rusça metinler için arama algoritmaları geliştirme fikri üzerinde çalışmaya başladı. Bu süreçte ortaya çıkan yazılım, “Yet Another iNDEXer” anlamına gelen Yandex ismiyle markalaştı.

Şirket, 1997 yılında Yandex.ru adresinde ilk arama motorunu kullanıma sundu. Kısa süre içinde Rusya’nın önde gelen internet şirketlerinden biri haline gelen Yandex, 2000 yılında Yandex.Direct adlı çevrim içi reklam hizmetini başlatarak gelir modellerini genişletti.

2007 yılında şirketin yeniden yapılanma süreci başladı ve Hollanda merkezli bir holding şirketi olarak yeniden yapılandırıldı. Yandex, 2011 yılında NASDAQ borsasında halka arz edildi ve 1,3 milyar dolar topladı. Bu halka arz, Google’ın 2004’teki halka arzından sonra en büyük teknoloji şirketi halka arzlarından biri olarak kaydedildi.

Yandex’in Faaliyet Alanları ve Hizmetleri

Yandex, arama motoru hizmeti dışında birçok dijital ürün ve hizmet sunmaktadır.

  • Arama Motoru: Yandex Search, Rusya‘nın en büyük arama motorudur ve dünya genelinde %2,8’lik bir pazar payına sahiptir.
  • Haritalama ve Navigasyon: Yandex Maps ve Yandex.Navigator, ayrıntılı harita ve navigasyon hizmetleri sağlar.
  • Çevrim İçi Alışveriş: Yandex Market, e-ticaret sektöründe yer alan bir pazaryeri platformudur.
  • Yemek Siparişi: Yandex Eats, restoranlardan yemek siparişi verilmesini sağlayan bir hizmettir.
  • Ridesharing ve Taksi Hizmetleri: Yandex Taxi, Rusya‘nın en büyük ulaşım ağlarından biridir. Uber ile yapılan ortaklık sonrası, Yandex Taxi, Uber’in Rusya, Azerbaycan, Ermenistan, Belarus, Gürcistan ve Kazakistan‘daki operasyonlarını devraldı.
  • Müzik ve Video Akışı: Yandex Music, kullanıcılara geniş bir müzik arşivi sunarken, Yandex TV ve Yandex Video platformları video akışı hizmeti sağlamaktadır.
  • Bulut Hizmetleri: Yandex Cloud, bulut bilişim çözümleri sunarak kurumsal müşterilere yönelik hizmetler geliştirmektedir.
  • Akıllı Cihazlar ve Yapay Zeka: Yandex Alice, şirketin geliştirdiği yapay zeka destekli sanal asistandır.

Yandex ve Uluslararası Genişleme Süreci

Yandex, 2011 yılında Türkiye pazarına giriş yaparak Yandex Türkiye platformunu başlattı. Ancak, beklenen ilgiyi görememesi nedeniyle 2020 yılında Türkiye’deki reklam ve arama motoru faaliyetlerini durdurdu.

Şirket, 2018 yılında sürücüsüz araç teknolojileri üzerine çalışmalara başladı ve 2023 yılında Moskova‘da ilk sürücüsüz taksi testini gerçekleştirdi.

2024 yılında ise Yandex, Türkiye‘de büyük bir yatırım yapacağını duyurdu. Açıklanan plana göre, şirket Türkiye‘ye 400 milyon dolar yatırım yaparak dijital hizmetlerini genişletmeyi hedefliyor.

Yandex ve Rusya Devleti ile İlişkisi

Yandex, Rusya’da medya ve dijital sektör üzerindeki devlet denetimleri nedeniyle zaman zaman baskılarla karşı karşıya kaldı. 2019 yılında Rusya Devleti, şirketin kontrolünü artırmak amacıyla bazı yönetim değişiklikleri talep etti. 2022 yılında Rusya-Ukrayna Savaşı nedeniyle uluslararası yaptırımlarla karşılaşan Yandex, haber servislerinde devlet yanlısı içeriklere ağırlık verdiği gerekçesiyle eleştirildi.

2024 yılına gelindiğinde, Yandex’in Hollanda merkezli ana holdingi olan Nebius Group, Rusya‘daki varlıklarını 5,3 milyar dolar karşılığında bir grup Rusya merkezli yatırımcıya sattı. Bu süreç, uluslararası yaptırımların doğrudan etkisiyle gerçekleşti.

Yandex’in Açık Kaynak Projeleri ve Teknolojik Gelişmeleri

Şirket, makine öğrenimi ve büyük veri analizine yönelik çeşitli projeler geliştirdi:

  • CatBoost: Yandex tarafından geliştirilen açık kaynak kodlu makine öğrenimi kütüphanesi. JetBrains, CloudFlare ve Careem gibi şirketler tarafından kullanılıyor.
  • Yandex SpeechKit: Konuşma tanıma ve sentezleme teknolojisi. Android ve iOS geliştiricileri için bir API sunuyor.
  • YTsaurus: Büyük veri analizi için kullanılan açık kaynak kodlu bir platform.
  • Cocaine: Bulut tabanlı uygulamalar için geliştirilen bir açık kaynak platformu.

Yandex ve Veri Güvenliği Sorunları

Yandex, geçmişte çeşitli siber saldırılara ve veri ihlallerine maruz kaldı.

  • 2018: Şirket, Regin kötü amaçlı yazılımı ile saldırıya uğradı ve kullanıcı kimlik doğrulama bilgileri hedef alındı.
  • 2021: Bir çalışanının yetkisiz erişim sağlaması sonucu yaklaşık 5.000 kullanıcının e-posta hesapları ele geçirildi.
  • 2023: 44 GB büyüklüğünde şirketin kaynak kodları sızdırıldı.

Yandex, Rusya’nın en büyük teknoloji şirketlerinden biri olarak birçok sektörde faaliyet göstermektedir. Ancak, özellikle Rusya hükümetiyle olan ilişkisi ve uluslararası yaptırımlardan etkilenmesi nedeniyle zaman zaman zorluklarla karşılaşmaktadır. Arama motoru, haritalama, e-ticaret, bulut bilişim ve yapay zeka alanlarında faaliyet gösteren Yandex, gelecekte yeni pazarlara açılma ve teknoloji geliştirme çalışmalarına devam etmeyi hedeflemektedir.