Pfizer, 1849 yılında New York City‘de kurulan, dünya genelinde ilaç ve biyoteknoloji alanında faaliyet gösteren çok uluslu bir Amerikan şirketidir. Şirket, Charles Pfizer ve Charles F. Erhart tarafından kimyasal bileşikler üretmek amacıyla kurulmuş olup, günümüzde ilaç, aşı ve biyoteknoloji alanında dünyanın en büyük firmalarından biri olarak faaliyet göstermektedir.
Pfizer, özellikle immünoloji, onkoloji, kardiyoloji, nöroloji, endokrinoloji ve bulaşıcı hastalıklar gibi tıbbi alanlarda ilaç ve aşı üretimi yapmaktadır. Şirketin merkezi New York City‘deki The Spiral adlı gökdelende bulunmaktadır ve faaliyetlerini dünya çapında sürdürmektedir.
Pfizer’in Tarihçesi ve Kuruluş Süreci
Şirket, 1849 yılında Almanya’dan Amerika’ya göç eden iki kuzen olan Charles Pfizer ve Charles F. Erhart tarafından kuruldu. İlk büyük başarısını santonin adlı antiparazitik ilaçla elde etti. Ancak Pfizer’in büyümesinde en büyük katkıyı, 1880’lerde sitrik asit üretimi sağladı.
I. Dünya Savaşı sırasında sitrik asit üretiminde dışa bağımlılığı azaltmak isteyen Pfizer, fermentasyon teknolojisine yöneldi. Bu alandaki gelişmeler, şirketin II. Dünya Savaşı sırasında kitlesel penisilin üretimi yapmasını sağladı. Bu dönemde, Pfizer, ABD hükümetinin en büyük penisilin tedarikçilerinden biri haline geldi.
1942 yılında New York Borsası’na (NYSE: PFE) açılan Pfizer, 1950’lerden itibaren antibiyotik araştırmalarına odaklandı ve 1959’da hayvan sağlığı alanında faaliyet göstermeye başladı. 1980’lerde anti-enflamatuar ilaçlar, antidepresanlar ve kolesterol ilaçları geliştirerek büyümesini sürdürdü. 1990’larda Viagra (sildenafil), Zoloft (sertralin) ve Lipitor (atorvastatin) gibi ilaçlarla küresel çapta bilinirliğini artırdı.
Pfizer’in Günümüzdeki CEO’su Kimdir?
Pfizer’in mevcut CEO’su ve Yönetim Kurulu Başkanı, Albert Bourla’dır. Yunanistan doğumlu olan Bourla, 1993 yılında Pfizer’e katıldı ve şirketin çeşitli bölümlerinde yöneticilik yaptı. 2019 yılında CEO olarak atanmıştır ve şirketin özellikle COVID-19 aşısı geliştirme sürecindeki liderliğiyle tanınmaktadır. Albert Bourla, şirketin biyoteknoloji ve mRNA aşıları gibi yeni nesil teknolojilere yönelmesinde etkili bir rol oynamıştır.
Pfizer’in Ürünleri ve Alanları
Pfizer, çok sayıda ilaç ve aşı üretmektedir. Şirketin en büyük gelir elde ettiği ilaç ve aşılar şunlardır:
- Pfizer-BioNTech COVID-19 aşısı – 2023 yılında 11 milyar dolar gelir sağladı.
- Apixaban (Eliquis) – Kan sulandırıcı olarak kullanılan bu ilaç, 6 milyar dolar gelir getirdi.
- Pnömokok aşısı (Prevnar 13) – Pnömokok enfeksiyonlarına karşı kullanılan aşı, 6 milyar dolar gelir sağladı.
- Palbociclib (Ibrance) – Meme kanseri tedavisinde kullanılan bu ilaç, 4 milyar dolar gelir elde etti.
- Tafamidis – Nadir hastalıkların tedavisinde kullanılan bu ilaç, 3 milyar dolar kazandırdı.
Pfizer, ayrıca romatizmal hastalıklar, psikiyatrik rahatsızlıklar, kardiyovasküler hastalıklar, kanser ve bulaşıcı hastalıklar gibi birçok farklı tıbbi alanda da ilaç üretmektedir.
Pfizer’in Küresel Pazardaki Konumu ve Finansal Durumu
Pfizer, dünyanın en büyük ilaç şirketlerinden biridir ve New York Borsası’nda (NYSE: PFE) işlem görmektedir. Şirket, S&P 100 ve S&P 500 endekslerinde yer almaktadır.
- 2024 yılı itibarıyla Pfizer’in yıllık geliri: 63.63 milyar dolar
- Faaliyet geliri: 12.41 milyar dolar
- Net geliri: 8.031 milyar dolar
- Toplam varlıkları: 213.4 milyar dolar
- Öz sermayesi: 88.2 milyar dolar
- Çalışan sayısı: 81.000
Pfizer, dünya genelinde 150’den fazla ülkede faaliyet göstermekte olup, gelirlerinin %46’sı ABD’den, %6’sı Japonya’dan ve %48’i diğer ülkelerden gelmektedir.
Pfizer’in Satın Almaları ve Stratejik Yatırımları
Pfizer, büyümesini sürdürmek için birçok büyük satın alma gerçekleştirmiştir. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Warner-Lambert (2000) – Lipitor ilacının haklarını tam olarak aldı.
- Pharmacia (2003) – Celebrex ve Sutent gibi ilaçları portföyüne kattı.
- Wyeth (2009) – Biyoteknoloji alanındaki yatırımlarını artırdı.
- Hospira (2015) – Biyobenzer ilaçlar konusunda genişleme sağladı.
- Biohaven Pharma (2022) – Nöroloji alanındaki yatırımlarını artırdı.
- Seagen (2023) – Kanser ilaçları alanında yeni fırsatlar yakaladı.
Bu satın almalar sayesinde Pfizer, biyoteknoloji, kanser tedavileri, aşılar ve nadir hastalıklar gibi alanlarda daha güçlü hale gelmiştir.
Pfizer’in COVID-19 Aşısı Geliştirme Süreci
COVID-19 pandemisi sırasında, Pfizer, Alman biyoteknoloji şirketi BioNTech ile iş birliği yaparak mRNA tabanlı COVID-19 aşısını geliştirdi. ABD hükümetinin “Operation Warp Speed” fonundan bağımsız olarak hareket eden Pfizer, aşı geliştirme sürecine 2 milyar dolarlık yatırım yaptı.
Aşı, Kasım 2020’de %90’ın üzerinde etkili olduğu açıklanarak acil kullanım onayı aldı. Pfizer, 2021 ve 2022 yıllarında milyarlarca doz aşı üreterek pandemiye karşı mücadelede önemli bir rol oynadı.
Pfizer’in Genel Merkezi ve Çalışan Profili
Pfizer’in genel merkezi New York City‘deki The Spiral adlı gökdelende bulunmaktadır. Şirket, Connecticut, Michigan ve Massachusetts gibi ABD eyaletlerinde büyük üretim tesislerine sahiptir.
2024 itibarıyla Pfizer‘de 81.000 kişi çalışmaktadır. Şirketin çalışanları arasında araştırmacılar, biyoteknoloji uzmanları, doktorlar, mühendisler ve ilaç geliştirme uzmanları yer almaktadır.
Pfizer, 175 yılı aşkın geçmişiyle ilaç ve biyoteknoloji sektörünün en büyük ve en köklü şirketlerinden biridir. Şirket, penisilin üretiminden mRNA aşılarına kadar geniş bir yelpazede tıbbi inovasyonlar gerçekleştirmiştir.
CEO’su Albert Bourla’nın liderliğinde, şirket biyoteknoloji, ilaç araştırmaları ve yenilikçi tedavi yöntemleri konusunda yatırımlarını sürdürmekte ve ilaç sektöründeki lider konumunu korumaktadır.