Antalya Ticaret Borsası (ATB) ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Kasım ayı Tarım Girdi Fiyat Endeksi’ni (Tarım-GFE) değerlendirdi. Kasım ayında Tarım-GFE’nin aylık yüzde 1,44 arttığını belirten Ali Çandır, bu rakamın, endeksin 2015 yılında ölçülmeye başladığı tarihten itibaren Kasım ayları ortalamasının 1,07 katı olduğunu ifade etti.
ATB Başkanı Ali Çandır, Kasım ayında yıllık bazda Tarım-GFE’nin yüzde 38,82 arttığını açıkladı ve bu yıllık rakamın geçen yılki yüzde 121,49 düzeyinin üçte biri civarında olduğunu belirtti. İlan edilen yıllık rakamın, yüzde 31,96 olan ortalamadan bir miktar yüksek olmasının, gelecekteki düşüş beklentilerini artırdığını vurguladı. Ayrıca, Kasım ayı için açıklanan tarımsal girdi maliyetleri enflasyonunun aylıkta ortalamalarda seyrettiğini ancak yıllıkta 2022 yılından sonraki en yüksek düzeyde gerçekleştiğini belirtti.
Başkan Çandır, Kasım ayı Tarım-GFE’nin alt kalemlerine bakıldığında tohumda aylık yüzde 1,87, enerjide yüzde eksi 1,80, gübrede yüzde eksi 2,15, ilaçta yüzde 1,46, veteriner harcamalarında yüzde 10,84, yemde yüzde 3,01 ve diğer kalemlerde ise yüzde 2,12 değişimler ilan edildiğini belirtti. Ayrıca, yıllık bazda tohumda yüzde 44,12, enerjide yüzde 38,51, gübrede yüzde 8,44, ilaçta yüzde 25,06, veteriner harcamalarında yüzde 144,54, yemde yüzde 25,03 ve diğer kalemlerde ise yüzde 83,90 artış ilan edildiğine dikkat çekti.
ATB Başkanı Ali Çandır, veteriner harcamalarındaki ve yemdeki artışlara özellikle vurgu yaparak, “Veteriner harcamalarında 2023 yılı boyunca ciddi bir artış gözlemlenmektedir. Bu artış eğilimi Kasım ayında da devam etmiştir. Yüzde 10,84’lük aylık artış, Ocak ve Temmuz 2023 tarihlerindeki rekor artışların ardından üçüncü, tüm zamanların ise dördüncü en yüksek artışı olmuştur. Hayvan yeminde ise yüzde 3,01’lik aylık artış, Ocak ayından sonra en yüksek artış olmuştur. Veteriner harcamalarındaki yıllık yüzde 144,54’lük artış tüm zamanların rekoru düzeyinde olmuştur. Diğer bir dikkat çekici kalem olan diğer mal ve hizmetler kalemindeki aylık yüzde 2,12’lik artışa karşılık yıllık yüzde 83,90’lık artış görülmüştür” dedi.
Çandır, TÜİK’in Kasım ayı tarımsal üretici fiyat endeksi Tarım-ÜFE’yi aylık yüzde eksi 0,95 ve yıllık ise yüzde 50,47 ilan ettiğini hatırlatarak, “Tarımsal faaliyetlerde bulunanlar açısından son bir yıllık eğilim genel olarak üretici aleyhine seyretmişken Mayıs ve Haziran aylarında aylık ve yıllık düzeyde Tarım-GFE, Tarım-ÜFE’nin altında kalarak üretici lehine dönmüştü. Kasım ayında bu durum aylıkta üretici aleyhine, yıllıkta ise üretici lehine döndü. Önümüzdeki aylarda yıllık eğilimin devam etmesi, üretici kesimin birikmiş zararlarının azalmasına katkı sağlayacaktır” dedi.
Aşağıda, ATB Başkanı Ali Çandır’ın Kasım ayı Tarım Girdi Fiyat Endeksi (Tarım-GFE) değerlendirmesinde verdiği bazı önemli rakamları içeren bir tablo bulunmaktadır;
| Kalemler | Aylık Değişim (%) | Yıllık Değişim (%) |
|---|---|---|
| Tarım-GFE (Toplam) | 1,44 | 38,82 |
| Tohum | 1,87 | 44,12 |
| Enerji | -1,80 | 38,51 |
| Gübre | -2,15 | 8,44 |
| İlaç | 1,46 | 25,06 |
| Veteriner Harcamaları | 10,84 | 144,54 |
| Yem | 3,01 | 25,03 |
| Diğer Kalemler | 2,12 | 83,90 |
| Tarım-ÜFE (Üretici Fiyatı) | -0,95 | 50,47 |
| YD-ÜFE (Yurt İçi Üretici Enflasyonu) | 3,51 | 59,15 |
| Yİ-ÜFE (Yurt Dışı Üretici Enflasyonu) | 2,81 | 42,25 |
| TÜFE (Tüketici Enflasyonu) | 3,28 | 61,98 |
| Gıda Enflasyonu | 2,78 | 67,16 |
| İşlenmemiş Gıda Enflasyonu | 0,31 | 80,85 |
| Yaş Meyve Sebze Enflasyonu | -2,66 | 57,37 |
*Bu tablo, ATB Başkanı Ali Çandır’ın Kasım ayı Tarım Girdi Fiyat Endeksi değerlendirmesindeki önemli verileri görselleştirmektedir.
ATB Başkanı Ali Çandır, yurt içi ve yurt dışı üretici enflasyonlarının tarım sektörünü dolaylı olarak etkilediğini belirterek, “YD-ÜFE, Kasım’da aylık yüzde 3,51 ve yıllıkta yüzde 59,15 artmıştı. Yİ-ÜFE, aylıkta yüzde 2,81 ve yıllıkta yüzde 42,25 artmıştı. Üretici düzeyindeki gıda kalemi ise aylıkta yüzde 3,00 ve yıllıkta ise yüzde 64,95 artmıştı. Bu durum Kasım ayında da tarıma dayalı imalat sanayiindeki enflasyonun tarımdan daha yüksek seyrettiğini göstermektedir” dedi.
Kasım ayında tüketici enflasyonu TÜFE’nin aylık yüzde 3,28, yıllık yüzde 61,98 ilan edildiğini belirten Çandır, “Gıda enflasyonu, Kasım ayında aylık yüzde 2,78 ve yıllık yüzde 67,16 artmıştı. İşlenmemiş gıda enflasyonu ise Kasım’da aylık yüzde 0,31 ve yıllık yüzde 80,85 ilan edilmişti. Yaş meyve sebze enflasyonu aylık yüzde eksi 2,66 ve yıllık 57,37 ilan edilmişti. Tüketici taraftaki bu rakamlar, üreticilerin maruz kaldığı enflasyonun üzerinde bir tüketici enflasyonu olduğunu göstermektedir” değerlendirmesinde bulundu.
